در این نوشته قصد داریم به بررسی آموزش نصب سیستم اعلام حریق بپردازیم. هیچ‌چیز برای خانه یا کسب‌وکار شما مخرب‌تر از خطر آتش‌سوزی نیست. اما با نصب سیستم اعلام حریق می‌توانید از آنها در مقابل این خطر احتمالی محافظت کنید. نصب سیستم اعلام حریق مناسب می‌تواند به حفظ امنیت خود و خانواده تان، همکاران، مشتریان و کارمندانِ شما در مواقع اضطراری کمک کند.
واضح‌ترین دلیل برای نصب اعلام حریق، جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی است. سیستم‌های اعلام حریق تجاری فضای بزرگ‌تری را کنترل می‌کنند و بنابراین در تشخیص حتی کوچک‌ترین دود یا آتش کارآمدتر هستند. این سیستم‌ها به شما این امکان را می‌دهند که به‌سرعت و به طور کارآمد از گسترش آتش‌سوزی و ایجاد هرگونه خسارت مالی جلوگیری کنید.
سیستم اعلام حریق چیست؟
اعلام حریق مکانیزمی از دستگاه‌ها و اجزای مختلف به‌هم‌پیوسته است که برای هشدار در مواقع اضطراری به‌ویژه آتش‌سوزی استفاده می‌شود تا با انجام اقدامات مناسب از کارکنان و عموم مردم محافظت کند. سیستم اعلام حریق ترکیبی از اجزای مختلف مانند آشکارساز دود، آشکارساز حرارت، آشکارساز مونو اکسید کربن، آشکارساز چند سنسور، کلیدهای اضطراری، ماژول رله، تکرارکننده، اعلام‌کننده، پانل کنترل و سایر تجهیزات امنیتی مرتبط طراحی شده است.
مانند یک CPU (واحد پردازش مرکزی) در یک سیستم کامپیوتری، پانل مرکزی کنترل اعلام حریق، مغز سیستم اعلام حریق است که هم نشانگر وضعیت می باشد و هم اعلان وضعیت را به آشکارسازها و آلارم ها (Sounders) ارسال می‌کند.
سیستم‌های اعلام حریق در کارخانه‌های صنعتی، ادارات، ساختمان‌های عمومی و امروزه حتی در منازل نصب می‌شوند. انواع مختلفی از سیستم‌های اعلام حریق مانند ساده یا معمولی، آدرس‌پذیر، هوشمند و بی‌سیم مورداستفاده قرار می‌گیرند. هدف اصلی سیستم اعلام حریق پیشگیری از خطر و حفاظت از جان و دارایی افراد است.
یک سیستم کنترل آتش هوشمند می تواند با کنترل از راه دور از طریق پنل مرکزی به سازمان آتش‌نشانی و پرسنل اورژانس نیز متصل شود.
آموزش نصب اعلام حریق قسمت اول :
انواع آشکارسازها و سیستم اعلام حریق با نمودار سیم‌کشی
در مطلب آموزش نصب اعلام حریق، سیستم‌های مختلف و نمودارهای کابل‌کشی و اتصال سیستم اعلام حریق را بررسی می‌کنیم:
انواع دتکتورهای اعلام حریق
آشکارسازها یا دتکتور های متعددی در یک سیستم اعلام حریق مورداستفاده قرار می‌گیرند که از کلید های اضطراری دستی گرفته تا آشکارساز چند سنسور هوشمند را شامل می‌شود. آشکارسازهای تشخیص حریق را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد.
- دتکتور دود
- دتکتور حرارت
- آشکارساز چند سنسور
- آشکارساز مونو اکسید کربن
- کلیدهای اضطراری
آشکارسازهای دود
هر نوع حریقی در اثر فعالیت شیمیایی ناشی از سوختن اجسام همراه با دود است. بعد از شعله ور شدن آتش، گرمای ایجاد شده باعث انبساط هوای اطراف و در نتیجه بالا رفتن هوای سبک به همراه دود حاصل از آن می شود. آشکارسازهای دودی به طور پیوسته هوای محیط را آنالیز می کنند و هنگامی که میزان غلظت دود را بیش از حد مجاز تشخیص دهند، سیستم هشدار را فعال می کنند. دتکتور دود را می‌توان بر اساس طراحی و اصول کار به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد.
- دتکتور های دود یونیزه
- دتکتور های دود نوری
دتکتورهای دود نوری خود به دو بخش زیر تقسیم بندی می شوند:
- دتکتور های اثر پراکندگی نور
- دتکتور های نوری خطی
آشکارساز دود یونیزه
دتکتورهای دود یونیزه بر اساس کاهش جریان بین دو الکترود از طریق یونیزاسیون هوا در یک محفظه ی داخلی کار می‌کنند که منجر به شروع هشدار می‌شود.
دو محفظه در یک آشکارساز دود یونیزه وجود دارد. محفظه ی اول برای اندازه گیری تغییرات دما، فشار یا رطوبت محیط استفاده می‌شود. در محفظه ی دوم ذرات آلفا (مواد رادیواکتیو) برای یونیزه کردن هوای عبوری و برقراری جریان الکتریکی بین دو الکترودی که در آن قرار دارد استفاده می‌شود. در صورت آتش‌سوزی، زمانی که دود وارد محفظه ها می‌شود، جریان بین دو الکترود به دلیل غلظت هوا کاهش می‌یابد. افت در جریان برای راه‌اندازی مدار Sounders و یا هشدار استفاده می‌شود. این نوع دتکتورها به دلیل استفاده از مواد رادیو اکتیو عمر دائمی ندارند.
آشکارساز دود بر اثر پراکندگی نور
این دتکتورهای دود بر اساس اثر پراکندگی نور (Tindal) کار می‌کنند. اثر پراکندگی نور زمانی است که پرتو نور از یک مخلوط کلوئیدی (ماده‌ای که در سراسر حجمش یکنواخت است) می‌گذرد که در آن ذرات نور در اثر برخورد با ذرات ماده پراکنده می‌شوند.
یک منبع نور به عنوان فرستنده و یک فتوسل یا یک نیمه هادی به عنوان گیرنده در یک محفظه ی تاریک، به طوری که نور از فرستنده به سطح گیرنده نمی رسد، قرار داده می‌شوند. هنگامی که دود وارد این محفظه می‌شود منجر به پراکنده شدن و تغییر زاویه ی تابش نور و رسیدن بخشی از آن به سطح گیرنده و در نتیجه تغییر جریان الکتریکی در خروجی می‌شود. این اثر برای راه اندازی سیستم هشدار حریق استفاده می‌شود.
آشکارساز دود نوری خطی
آشکارسازهای دودی خطی نیز بر اساس اندازه‌گیری میزان نور تابیده شده بر سطح یک فوتوسل یا یک نیمه هادی کار می‌کنند. تنها تفاوت میان این دتکتور ها با آشکارسازهای اثر پراکندگی نور در تابش مستقیم نور از منبع به گیرنده ی نور است. داخل محفظه ی آشکارساز دود خطی، منبع نور به عنوان فرستنده و فتوسل یا نیمه هادی به عنوان گیرنده در فاصله ثابتی قرار گرفته‌اند. هنگامی که دود مقابل پرتوی نور مانند هاله ای قرار می گیرد، میزان نور دریافتی از منبع کاهش پیدا می‌کند. این تغییر در دریافت خروجی توسط گیرنده، برای راه‌اندازی مدار هشدار استفاده می‌شود.
آشکارسازهای حرارتی
آشکارسازهای حرارتی بر اساس سرعت تغییر دما یا مقدار مشخصی از نرخ دمای ثابت کار می‌کنند. در صورت افزایش حرارت به مقدار از پیش تنظیم شده، آلیاژ یوتکتیک داخل آشکارساز حرارتی (که به دمای خاص حساس است) از جامد به مایع تبدیل می‌شود. این فرایند مانند کار فیوز است که در آن عنصر فیوز در صورت نیاز ذوب می‌شود. همین فرایند مدار هشدار را در صورت آتش‌سوزی فعال می‌کند.
آشکارسازهای مونو اکسید کربن
آشکارساز مونو اکسید کربن به عنوان آشکارساز CO2 نیز شناخته می‌شود. این یک دستگاه الکترونیکی است که برای اندازه‌گیری و سنجش میزان گاز مونو اکسید کربن در هوا استفاده می‌شود. هنگامی که سطح مونو اکسید کربن (این گاز سمی در اثر احتراق تولید می‌شود) از حد تعیین شده عبور می‌کند، سیستم اعلام حریق را راه‌اندازی می‌کند و آن را نشان می دهد. سلول الکتروشیمیایی داخل آشکارساز مونو اکسید کربن فقط مقدار گاز CO2 را حس کرده و اندازه‌گیری می‌کند و نه سایر گازهای احتراق مانند دود و غیره.
به‌خاطر داشته باشید که آشکارسازهای مونو اکسید کربن طراحی شده برای سیستم اعلام حریق در مقایسه با آشکارسازهای CO2 که در خانه‌ها برای محافظت از CO2 (در صورت فرایند احتراق ناقص در وسایلی مانند دیگِ بخار و یا بخاری گازسوز و غیره استفاده می‌شود)، با واکنش سریع‌تری همراه است.
آشکارسازهای چند سنسوری
آشکارساز چند سنسوری (همچنین به‌عنوان هشدار چندمعیاره شناخته می‌شود) یک دستگاه حساس است که سیگنال ورودی را از هر دو حسگر حرارتی و نوری ترکیب می‌کند و برای طیف گسترده‌ای از آتش‌سوزی‌ها با نرخ کمتر هشدارهای ناخواسته استفاده می‌شود.
می‌توان از آن برای تشخیص نور، گرما، CO2 و آتش‌سوزی استفاده کرد زیرا این قابلیت را دارد که سیگنال‌های متعدد را شناسایی کرده و مقدار شناسایی را برای اقدامات مناسب بعدی به کنترل پنل ارسال کند. از این رو، می‌توان از زنگ هشدار چند سنسوری هوشمند برای عملکرد صحیح و دقیق استفاده کرد.
کلید های اضطراری
کلید های اضطراری اعلام حریق وسیله‌ای است که برای راه‌اندازی مدار هشدار با شکستن شیشه و فشار دادن یک عنصرِ شکننده در مواقع اضطراری یا آتش‌سوزی استفاده می‌شود.
این کلید ها در ارتفاع 1.4 متری از سطح زمین برای سهولت دسترسی در مواقعِ خطر نصب می‌شوند. حداکثر طول بین دو کلید 30 متر است و در ورودی پله‌ها، مسیرهای خروجی و یا در محوطه بیرونی نصب می‌شود.
- بیشتر بخوانید: آموزش نصب دوربین مداربسته
آموزش نصب اعلام حریق قسمت دوم :
نمودار کابل‌کشی موردنیاز برای نصب اعلام حریق
در زیر انواع مختلف سیستم‌های اعلام حریق با سیم‌کشی و نمودار اتصال آورده شده است.
نقشه نصب اعلام حریق ساده در خانه
این سیستم اعلام حریق ساده در خانه استفاده می‌شود. یک آشکارساز دود یا گرما را می‌توان به سیم‌کشی خانه فعلی یا جدید نصب کرد. دتکتورهای دود یا حرارت از نوع مستقل خود دارای آژیر و ورودی باتری هستند. آنها می توانند یک سیستم دیگر مانند دزدگیر یا آلارم را راه اندازی (تریگر) کنند. در نمودار سیم‌کشی ساده ما، یک یا چند دتکتور گرما و دود با اتصال سیم های برق شهر، زمین و یک سیم متصل به آژیر یا دزدگیر خانه نصب می‌شود. منبع اصلی، برق شهر یا همان 230 ولت AC است. آشکارسازها را می‌توان مستقیم به فیوز های اصلی یا یک سیم‌کشی موجود مانند پریز متصل کرد. پس از نصب، باتری را داخل دتکتورها بگذارید و کلید اصلی برق شهر را روشن کنید در آخر هم سیستم را آزمایش کنید.
نقشه نصب اعلام حریق معمولی
در یک سیستم اعلام حریق معمولی، تمام دستگاه‌ها مانند آشکارسازها، sounders و نقاط تماس به‌جای سیم مشترک، از طریق سیم یا کابل جداگانه به پنل کنترل متصل می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، سر اول سیم به دتکتورها و سر دوم به کنترل پنل متصل می‌شود.
در یک سیستم اعلام حریق معمولی، آشکارسازها، sounders و شاسی های اضطراری نصب می‌شوند و به زون‌های (مناطق) مختلفی مانند زون 1 برای زیرزمین، زون 2 برای طبقه همکف، زون 3 برای طبقه اول و غیره تقسیم می‌شوند. به‌این‌ترتیب تشخیص دقیق آن آسان است. منطقه تحت‌تأثیر اتاق کنترل، مدیریت ساختمان و آتش‌نشانی است. به‌عبارت‌دیگر، هرچه تعداد مناطق بیشتر باشد، مکان‌یابی محل آتش‌سوزی دقیق‌تر است.
به‌خاطر داشته باشید که مکان بسیار دقیق حریق را نمی‌توان به‌راحتی در یک سیستم اعلام حریق معمولی در مقایسه با سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر پیدا کرد. ازآنجایی‌که پنل کنترل به شما اجازه نمی‌دهد مکان دقیق هر دستگاه یا دستگاهی را که راه‌اندازی شده است مشخص کنید، اما فقط در مواقع اضطراری مکان منطقه را با متن، نشانگر لامپ یا هر دونشان می‌دهد.
آموزش نصب اعلام حریق : نقشه نصب سیستم اعلام حریق معمولی
نقشه نصب اعلام حریق آدرس پذیر
در یک سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر، تمامی دستگاه‌ها مانند آشکارسازها، نقاط تماس و زنگ‌های هشدار در یک سیستم حلقه‌ای به کنترل پنل آدرس‌پذیر آتش‌نشانی متصل می‌شوند و هر دستگاه دارای یک آدرس (برای اطلاع از موقعیت خود) است. به‌این‌ترتیب، پیداکردن محل دقیق دستگاهی که در مدار متصل راه‌اندازی شده است بسیار آسان است.
آموزش نصب اعلام حریق : نقشه نصب سیستم اعلام حریق آدرس پذیر
ایده اصلی پشت سیستم حلقه این است که در صورت خطای اتصال کوتاه، تنها بخش کوچکی از سیستم تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد درحالی‌که بقیه با کمک ماژول جداسازی متصل به حلقه به‌درستی کار می‌کنند. در یک حلقه، حداکثر 99 دستگاه ممکن است متصل شود. بسته به توانایی سیستم پانل کنترل آتش، تا 3.3 کیلومتر قابل‌گسترش است.
سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر در مقایسه با سیستم معمولی دقیق‌تر اما پرهزینه‌تر است، درحالی‌که هر دو در مقایسه با سیستم آتش‌نشانی اسمارت هوشمند نیستند که در صورت نقص، پیش هشدار یا آتش‌سوزی دلیل دقیق پشت دستگاه راه‌اندازی را نشان می‌دهند و به‌سرعت آنها را خاموش می‌کنند.
نقشه نصب اعلام حریق هوشمند یا اسمارت
در یک سیستم اعلام حریق هوشمند، هر دستگاه توانایی تجزیه‌وتحلیل محیط اطراف خود را دارد و با پانل کنترل مرکزی ارتباط برقرار می‌کند تا در صورت بروز خطا، آتش‌سوزی یا نیاز به تمیزکردن یا نگهداری برنامه‌ریزی‌شده آشکارسازها، اقدامات بعدی را انجام دهد.
در مقایسه با سیستم‌های اعلام حریق سنتی، آنها فقط یک سیگنال اطلاعاتی را ارائه می‌دهند، یعنی مهم نیست که آتش‌سوزی باشد یا سایر عدم‌قطعیت‌ها مانند خطا، دما، ذرات دود یا فشار هوا و غیره، سیستم هشدار را فعال می‌کند.
آموزش نصب اعلام حریق : نقشه نصب سیستم اعلام حریق هوشمند
همانند سیستم کنترل آتش آدرس‌پذیر، دستگاه‌ها به‌صورت حلقه‌ای در سیستم هوشمند متصل می‌شوند که در سیستم‌های دو، چهار و هشت حلقه‌ای موجود است. یک حلقه را می‌توان تا 3.3 کیلومتر گسترش داد و تا 99 دستگاه (مانند آشکارساز و نقاط تماس) را می‌توان در یک حلقه متصل کرد. به‌این‌ترتیب، یک منطقه بزرگ را می‌توان از یک صفحه کنترل و نظارت کرد.
هدف اصلی سیستم اعلام حریق هوشمند جلوگیری از وقوع آلارم‌های کاذب است. به دلیل سنسورهای دقیق بالا با سیستم کامپیوتری و الگوریتم‌های گنجانده شده نیاز به پیچیدگی بیشتری دارد. به‌این‌ترتیب، در مقایسه با سیستم‌های تشخیص حریق مرسوم و آدرس‌پذیر سنتی، پیچیده‌تر و گران‌تر است.
نقشه نصب سیستم اعلام حریق بی‌سیم
در یک سیستم اعلام حریق بی‌سیم، تمام آشکارسازها و دستگاه‌های مرتبط از راه دور از طریق ارتباط رادیویی به پانل کنترل آتش به هم متصل می‌شوند.
در سیستم اعلام حریق بی‌سیم، یک سیگنال رادیویی از آشکارساز (مانند آشکارساز حرارت) یا نقطه تماس به سیستم اعلام حریق مرکزی ارسال می‌شود تا مدار هشدار را فعال کند.
ازآنجایی‌که سیستم تشخیص حریق بی‌سیم است دارای هزینه کمی است اما سخت‌افزار در صورت تعویض و نگهداری باتری‌ها بسیار گران‌تر است.
آموزش نصب اعلام حریق : نقشه نصب سیستم اعلام حریق بی سیم
